ಸಿನೆಮಾ ಮತ್ತು ಕಳ್ಳತನ

ಬಹಳ ದಿನಗಳಿಂದ ತಲೆಯಲ್ಲಿ ತಿರುಗುತ್ತಿದ್ದ ವಿಷಯ ಸಿನೆಮಾ ಮತ್ತು ಕಳ್ಳತನ! ದಿನ ಬೆಳಗಾದರೆ ವಾಟ್ಸ್ ಅಪ್ಪಿನಲ್ಲೋ , ಫೇಸ್ಬುಕ್ಕಿನಲ್ಲೋ ಯಾರಾದರೂ ನಿನ್ನೆ ನೋಡಿದ ಈ ಚಿತ್ರ ಮೊನ್ನೆ ನೋಡಿದ ಆ ಸಿನೆಮಾದ ಹಾಗಿದೆ, ಇದನ್ನು ಅಲ್ಲಿಂದ ಕದ್ದಿದ್ದಾರಂತೆ, ಅದನ್ನು ಓ ಇಲ್ಲಿಂದ ಹಾರಿಸಿದ್ದಾರಂತೆ ಎಂದು ಮುಂತಾಗಿ ಪತ್ತೇದಾರಿಕೆ ಮಾಡಿ ಹೇಳುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತಾರೆ! ಆದರೆ ಇದು ಅಷ್ಟು ಸುಲಭದ ವಿಷಯ ಅಲ್ಲ ಅಂತ ನಿಮಗೂ ಅನ್ನಿಸಲಿ ಅಂತ ಇಷ್ಟು ಕೊರೆಯುವ ಸಾಹಸಕ್ಕೆ ಕೈ ಹಾಕಿದ್ದೇನೆ.

ಚೌರ್ಯಮೀಮಾಂಸೆ ಮಾಡುವ ಮೊದಲು ಒಂದು ಸಲ 2013ಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಬರೋಣ. ಆಗ ಸಿಂಪಲ್ ಆಗ್ ಒಂದ್ ಲವ್ ಸ್ಟೋರಿ ಅನ್ನುವ ಚಿತ್ರ ಬಂದಿತ್ತು, ಬೆಂಗಳೂರಿಗೆ ಕನ್ನಡಿ  ಹಿಡಿಯುವವರು ಒಬ್ಬರು ಬರೆದ ವಿಮರ್ಶೆ ಓದುತ್ತಿದ್ದೆ. ಇದು 50 First Datesನ ಕನ್ನಡ ಅವತಾರವೇನೋ ಅನ್ನುವಂತೆ ಬರೆದಿದ್ದರು, ಇನ್ನು ಕೆಲವರು ಇನ್ನೂ ಒಂದು ಹೆಜ್ಜೆ ಮುಂದೆ ಹೋಗಿ ಇದು ಅದರ ಕಾಪಿಯೇ ಅಂತ ಬರೆದೂ ಬಿಟ್ಟರು! ಎರಡನ್ನೂ ನೋಡಿದ್ದ ನನಗೆ ಇದೇನಪ್ಪ ಕರ್ಮ ಅನಿಸಿತ್ತು. ಇಪ್ಪತ್ತೈದು ದೇಶಗಳ ಮೂವತ್ತೆಂಟು ಪತ್ತೇದಾರರು ಹುಡುಕಿದರೂ ಇದರ ಒಂದೇ ಒಂದು ದೃಶ್ಯ ಅದರ ಹಾಗಿರುವುದು ಸಿಕ್ಕಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ, ಎರಡೂ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಹೀರೋಯಿನ್ನಿಗೆ ಒಂದೇ ಖಾಯಿಲೆ ಇತ್ತು ಅಂದ ಮಾತ್ರಕ್ಕೆ ಕಾಪಿ ಮಂತ್ರ ಜಪಿಸುವ ಖಾಯಿಲೆ ನಮ್ಮ ಜನಕ್ಕೆ ಯಾಕೆ ಬಂತಪ್ಪ ಅಂತ ಸುಸ್ತಾಗಿದ್ದೆ. ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ಯಾರಿಗೂ ಅದೇ ಖಾಯಿಲೆ ಇರಬಾರದು ಅಂತ ಏನು ಕಾನೂನು ಇದೆಯೇ . ಹಾಗೆ ನೋಡಿದರೆ ಇವರುಗಳು ಬರೆಯುವ ವಿಮರ್ಶೆಗಳೂ ಈಗಾಗಲೇ ಸಾವಿರ ಸಲ ಬಂದಿರುವ ವಿಮರ್ಶೆಗಳ ಕಾಪಿಯೇ, ಚಿತ್ರದ ಕತೆಯನ್ನು ಉಂಡುಂಡೆಯಾಗಿ ಬರೆದು, ಕೊನೆಗೆ ಪಲ್ಯಕ್ಕೆ ಒಗ್ಗರಣೆ ಹಾಕಿದ ಹಾಗೆ ಛಾಯಾಗ್ರಹಣ ಚೆನ್ನಾಗಿದೆ, ಚಿತ್ರಕತೆ ಅಷ್ಟಕ್ಕಷ್ಟೇ, ಎಡಿಟಿಂಗ್ ಸರಿಯಿಲ್ಲ ಅಂತ ಸೇರಿಸಿರುವ ಅದದೇ ಸಾಲುಗಳಿರುವ ಅದೆಷ್ಟು ಸಾವಿರ ವಿಮರ್ಶೆಗಳ ಭಾರದಿಂದ ಫಣಿರಾಯ ತಿಣುಕಾಡಿಲ್ಲ! ಚಿತ್ರ ಮಾಡುವವರಿಗೆ ಕದಿಯುವ ಚಾಳಿಯಿರುವಷ್ಟೇ ನಮ್ಮ ಜನಗಳಿಗೆ ಸುಮ್ ಸುಮ್ನೆ ಕದ್ದ ಆರೋಪ ಹೊರಿಸುವ ಚಟವೂ ಇದೆ ಅಂದರೆ ತಪ್ಪಾಗಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ!

ಮಹಾ ಮೇಧಾವಿಯಾದ ನಿರ್ದೇಶಕ ಹಬೆಯಾಡುವ ಚಾ ಕುಡಿಯುತ್ತಾ ಕೂತಿರುತ್ತಾನೆ, ಒಮ್ಮೆಲೇ ಧಡಾರನೆ ಸಿಡಿಲು ಅಪ್ಪಳಿಸಿದ ಹಾಗೆ ಚಿತ್ರದ ಕತೆ ಆತನ ತಲೆಗೆ ಬರುತ್ತದೆ, ಚಾ ಮುಗಿಯುವಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಆತನ ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಭೋರ್ಗರೆದುರುಳುರುಳುವ ಜಲಪಾತದ ಹಾಗೆ ಇಡೀ ಎರಡೂವರೆ ಘಂಟೆಗಳ ಚಿತ್ರಕತೆ ಸುರಿದು ಹರಿದು ಉಕ್ಕಿ ತಯಾರಾಗಿ ಕೂತಿರುತ್ತದೆ, ಇದು ಜನಸಾಮಾನ್ಯರ ತಲೆಗೆ ಬರುವ ಚಿತ್ರ. ಈ ಮೂಢನಂಬಿಕೆಯೇ ಇಂತಹಾ ಆರೋಪಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವೂ ಕೂಡ.

ಮೊನ್ನೆ ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ನೋಡಿದ ಘಟನೆಯೊಂದು ಕೈ ಹಿಡಿದು ಜಗ್ಗುತ್ತದೆ, ಅದಕ್ಕೆ ಕಳೆದ ವರ್ಷ ನೋಡಿದ ಚಿತ್ರವೊಂದರ ದೃಶ್ಯವನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ತಿರುಗಿಸಿ ಬದಲಾಯಿಸಿ ಸೇರಿಸುತ್ತಾನೆ, ನಡುವಿನಲ್ಲಿ ಮತ್ತೊಂದು ಚಿತ್ರದ ದೃಶ್ಯ ಹೀಗೆ ಬದಲಾಯಿಸಿ ತಂದರೆ ಹೇಗೆ ಅಂದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ, ಕೊನೆಯ ದೃಶ್ಯ ಓದಿ ಕೆಳಗಿಡಲಾರೆ ಅನ್ನಿಸಿದ್ದ ಆ ಕಾದಂಬರಿಯ ಹಾಗಿರಬೇಕು ಅಂದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ, ನಡುವಿನ ಕತೆ ಕಳೆದ ತಿಂಗಳು ನೋಡಿದ್ದ ಚಿತ್ರದ ಆರಂಭದ ಹಾಗೆ ಓಡಬೇಕು ಅಂತ ಲೆಕ್ಕ ಹಾಕುತ್ತಾನೆ. ಇದು ಸ್ವಲ್ಪ ವಾಸ್ತವಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರದ ಚಿತ್ರಣ. ಇದು ಬರೀ ಚಿತ್ರರಂಗದ ಕತೆ ಅಲ್ಲ. ಎಲ್ಲ ಕ್ರಿಯೇಟಿವಿಟಿಯೂ ಹೀಗೆಯೇ. ಅದು ಓದಿದ್ದನ್ನು, ನೋಡಿದ್ದನ್ನು, ಕೇಳಿದ್ದನ್ನು ಗುದ್ದಿ, ಚಿವುಟಿ, ಕಲಸಿ, ಬೆರೆಸಿ, ಎಳೆದು, ಒತ್ತಿ ಒಂದು ಹೊಸ ಹದಕ್ಕೆ ತಂದ ಹಾಗೆ. ಅಜ್ಜಿ ಕೊಟ್ಟ ಮಾವಿನ ಹಣ್ಣು, ಸಂತೆಯಿಂದ ತಂದ ದಾಳಿಂಬೆ, ಸೂಪರ್ ಮಾರ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಹೆಕ್ಕಿದ ಸೇಬು, ಮನೆಯ ಹಿಂದೆ ಇದ್ದ ಚಿಕ್ಕು ಮರದ ಚಿಕ್ಕು ಎಲ್ಲ ಸೇರಿಸಿ ಮಾಡಿದ ನಮ್ಮದೇ ಸ್ವಂತದ(!) ಫ್ರುಟ್ ಸಲಾಡಿನಂತದ್ದು ಸೃಜಿಸುವ ಕ್ರಿಯೆ.

ಹುಟ್ಟಿದರೆ ಕನ್ನಡ ನಾಡಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಬೇಕು ಹಾಡು ಕೇಳಿದ್ದೀರಿ, ಅದರಲ್ಲಿ ಬದುಕಿದು ಜಟಕಾ ಬಂಡಿ,ಇದು ವಿಧಿ ಓಡಿಸುವ ಬಂಡಿ ಅನ್ನುವ ಸಾಲು ಬರೆಯುವಾಗ ಹಂಸಲೇಖರ ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಡಿವಿಜಿ ಬರೆದ, ಬದುಕು ಜಟಕಾ ಬಂಡಿ ವಿಧಿ ಅದರ ಸಾಹೇಬ ಅನ್ನುವ ಸಾಲು ಇದ್ದಿರಬೇಕು, ಇದರಿಂದ ಹಂಸಲೇಖರಿಗೆ ಕಳಂಕವೇನೂ ತಟ್ಟಿಲ್ಲವಲ್ಲ. 
ಹಳಗನ್ನಡದ ಬಲಿಷ್ಠಕವಿ ರನ್ನ ಬರೆದಿರುವ ಈ ಸಾಲು ನೋಡಿ : "ಈ ಬೂತೆನ್ನ ಸರಂಗೇಲ್ದೊಡಲ್ಲದೆ ಪೊರಮಡುವನಲ್ಲಮ್. ಇವಂಗಾನೆ ಸಾಲ್ವೆಮ್" (ನನ್ನ ಸ್ವರ ಕೇಳದೆ ಈ ಭೂತ ಹೊರ ಬರಲಾರದು, ಇವನಿಗೆ ನಾನೇ ಸಾಕು ಬಿಡಿ ಅಂತ ಭೀಮ ಹೇಳುವ ಮಾತು), ಇದನ್ನು ಮಹಾಕವಿ ಪಂಪನ ಈ ಸಾಲುಗಳ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಇಡಿ : ಎನ್ನ ಸರಂಗೇಲ್ದಲ್ಲದೀ ಬೂತು ಪೊರಮಡುವನಲ್ಲಮ್. ಈತಂಗಾನೆ ಬಲ್ಲೆಂ. ಪಂಪನ ಸಾಲನ್ನು ರನ್ನ copy paste ಮಾಡಿದ ಹಾಗಿದೆ! ಸರಿ, ಈಗ ಪಂಪನ ಈ ಸಾಲುಗಳನ್ನು ನೋಡಿ :

ಮಹಾಪ್ರಳಯ ಭೈರವ ಕ್ಷುಭಿತ ಪುಷ್ಕಳಾವರ್ತಮಾ 
ಮಹೋಗ್ರರಿಪುಭೂಭುಜ ಶ್ರವಣ ಭೈರವಾಡಂಬರಂ
ಆಯಿತಲ್ಲ, ಈಗ ಸಂಸ್ಕೃತ ನಾಟಕವೊಂದರ ಈ ಸಾಲು ನೋಡಿ :
ಮಹಾಪ್ರಲಯ ಮಾರುತ ಕ್ಷುಭಿತ ಪುಷ್ಕಲಾವರ್ತಕ
ಪ್ರಚಂಡ ಘನಗರ್ಜಿತ ಪ್ರತಿರವಾನುಕಾರೀ ಮುಹುಃ

ಇದರಿಂದ ಪಂಪನ ಪೆಂಪು ಕಡಿಮೆಯೇನೂ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಇದರ ಕುರಿತಾಗಿ ತೀನಂಶ್ರೀ ಅವರು ಹೇಳಿರುವುದನ್ನು ನೋಡಿ : "ಹಿಂದಿನವರಿಗೆ ಋಣಿಯಲ್ಲದ ಕವಿ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲುಂಟು ? ರನ್ನನು ಪಂಪನ ಕಾವ್ಯಭಾಗದ ತಳಹದಿಯ ಮೇಲೆ ತನ್ನ ಕೃತಿಮಂದಿರವನ್ನು ಕಟ್ಟಿದನು; ಪಂಪನು ಕಾಳಿದಾಸ, ಭಾರವಿ, ಮಾಘ , ಭಟ್ಟ ನಾರಾಯಣಾದಿಗಳಿಂದ ಬೇಕಾದಷ್ಟು ಸಹಾಯ ಪಡೆದನು ; ಕಾಳಿದಾಸನು ಕೂಡ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಅಶ್ವಘೋಷನನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ. ಅಶ್ವಘೋಷನ ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾಯಣದ ಛಾಯೆ ಗೋಚರವಾಗುತ್ತದೆ -- ಈ ಪರಂಪರೆಗೆ ಕೊನೆಯೆಲ್ಲಿ ! "

ನಮ್ಮ ನವ್ಯ ಸಾಹಿತಿಗಳು ವಾರಕ್ಕೆರಡು ಸಲ ಜಪ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಹೆಸರು T. S. Eliotನದ್ದು. ಆನಂತಮೂರ್ತಿಯವರು ಬರೆದಿರುವ ಈ ಸಾಲುಗಳನ್ನು ನೋಡಿ: "ಉತ್ತಮಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಕವಿ ತನಗೆ ತಾನೇ ಮಾತಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಾನೆ ಎನಿಸುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ತನ್ನಂಥವರ ಜೊತೆ ಮಾತಾಡುತ್ತಿದ್ದಾನೆ ಎಂದೆನಿಸುತ್ತದೆ, ಇನ್ನೂ ಉತ್ತಮ ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ, ಇಲ್ಲಿ ಈ ಕವನದಲ್ಲಿಯೇ ಕವಿ ತಾನು ಭಾವಿಸುವ ಕ್ರಮವನ್ನು ಅಭಿನಯಿಸಿ ತೋರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ ಎನಿಸುತ್ತದೆ" ಇದನ್ನು ಎಲಿಯಟ್ಟನ ಈ ಸಾಲುಗಳ ಜತೆಗಿಟ್ಟು ನೋಡಿ : “The first voice is the voice of the poet talking to himself–or to nobody. The second is the voice of the poet addressing an audience, whether large or small. The third is the voice of the poet when he attempts to create a dramatic character speaking in verse.”
ಈಗ ಎಲಿಯಟ್ ಬರೆದಿರುವ ಈ ಸಾಲನ್ನು ಓದಿ : 
"The Chair she sat in, like a burnished throne, / Glowed on the marble."
ಇದನ್ನು ಆತ ಷೇಕ್ಸಪಿಯರ್ ಬರೆದಿರುವ ಈ ಸಾಲಿಂದ ಎತ್ತಿದ್ದು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ : "The barge she sat in, like a burnish'd throne, / Burn'd on the water". ಇನ್ನು ಷೇಕ್ಸಪಿಯರ್ ಅಂತೂ ಇಡೀ ಕತೆಗಳನ್ನೂ ಎಷ್ಟೋ ಸಾಲುಗಳನ್ನೂ ಹಾಗಾಗೇ ಎಗರಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಆದರೂ ಅವನ ಕೀರ್ತಿ ಪತಾಕೆ ಪಟ ಪಟಿಸುತ್ತಲೇ ಇದೆ. ಎಷ್ಟು ದೊಡ್ಡ ಲೇಖಕರನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರೂ ಅವರಿಗೆ ಸ್ವಲ್ಪವಾದರೂ ಋಣಭಾರ ಇರುವುದನ್ನು ತೋರಿಸಬಹುದು.  

ಹಾಲಿವುಡ್ಡಿನ ಮಹಾನ್ ಪ್ರತಿಭೆ Christopher Nolan ತನ್ನ interstellar ಚಿತ್ರದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತಾಡುತ್ತಾ, ನಾನು ಸುಮಾರು ಚಿತ್ರಗಳಿಂದ ಎತ್ತಿದ್ದೇನೆ ಅಂತ ಒಮ್ಮೆ ತಮಾಷೆ ಮಾಡಿದ್ದ. ಅತ್ಯಂತ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲ, daringly original, ಯಾರೂ ಮಾಡಿರದ್ದನ್ನು ಮಾಡುವವ ಅನ್ನಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ನೋಲನ್ನನೇ ಹೀಗಂದರೆ ಚಿಲ್ಲರೆ ಪಿಲ್ಲರೆಗಳ ಕತೆ ಹೇಗಿರಬೇಡ! ಟೈಟಾನಿಕ್ ಆಗಲೇ ನಾಲ್ಕೈದು ಸಲ ಬಂದಿದ್ದ ಕತೆ. ಟರ್ಮಿನೇಟರ್ ಸೈನ್ಸ್ ಫಿಕ್ಷನ್ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಇದ್ದ ಸರಕೇ. ಜುರಾಸಿಕ್ ಪಾರ್ಕ್ ಬರುವ ಮೊದಲೇ ಡೈನೋಸಾರ್ಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದಷ್ಟು ಚಿತ್ರಗಳು ಇದ್ದವು. ಅದ್ಭುತ ಸ್ಟೈಲಿಸ್ಟ್ ಅನ್ನಿಸಿಕೊಂಡ, ಗುಡ್ ಬ್ಯಾಡ್ ಅಗ್ಲೀ ತರದ ಕೌಬಾಯ್ ಚಿತ್ರಗಳಿಂದ ಹೆಸರು ಮಾಡಿದ್ದ Sergio Leoneಯ ಮೇಲೆ ಕೃತಿ ಚೌರ್ಯದ ಕೇಸೇ ಜಡಿದಿತ್ತು. ನಮ್ಮ ಸಲೀಂ ಜಾವೇದ್ ರ ಶೋಲೆ ಕೂಡ ಐದಾರು ಚಿತ್ರಗಳ ಕಲಸು ಮೇಲೋಗರವೇ, ಧರ್ಮೇಂದ್ರ ನೀರಿನ ಟಾಂಕಿಯಲ್ಲಿ ಮಾಡುವ ನಾಟಕ The secret of Santa Vittoriaದಲ್ಲಿ ಬಂದದ್ದೇ. ಅಷ್ಟಾದರೂ ಶೋಲೆ ಸ್ವಂತ ಚಿತ್ರವೇ. ಒಂದು ಹತ್ತು ನಿಮಿಷಗಳ ಸರಕು ಎತ್ತಿದ್ದು ಅಂತಲೇ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡರೂ ಇನ್ನು ಮೂರು ಘಂಟೆಗಳ ಚಿತ್ರಕತೆ ಕಷ್ಟ ಪಟ್ಟು ಬರೆದದ್ದೇ. ಬಾಹುಬಲಿಯಲ್ಲಂತೂ ಜಾಗತಿಕ ಸಿನೆಮಾಗಳನ್ನು ನೋಡಿರುವವರಿಗೆ ಮತ್ತು ತರಾಸು, ಕೊರಟಿ ಶ್ರೀನಿವಾಸ ರಾವ್ ಅವರ ಕಾದಂಬರಿಗಳನ್ನು ಓದಿರುವವರಿಗೆ ಯಾವ್ಯಾವುದು ಎಲ್ಲಿಂದ ಬಂದಿದೆ ಅಂತ ಎದ್ದು ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಈ ಸಲ ಆಸ್ಕರ್ ಗೆದ್ದಿರುವ ಶೇಪ್ ಆಫ್ ವಾಟರ್ ಅದೆಷ್ಟು ಸಲ ಬಂದಿದ್ದ ಕಥೆಯೋ. ನಮ್ಮ ಪ್ರಾಚೀನರಿಗಂತೂ ಹೊಸ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟಿಸುವ ಆಸಕ್ತಿಯೇ ಇದ್ದಂತಿಲ್ಲ. ಅವರಿಗೆ ಏನಿದ್ದರೂ ರಾಮಾಯಣ, ಮಹಾಭಾರತಗಳನ್ನು, ಪುರಾಣಗಳನ್ನು ಇನ್ನೊಮ್ಮೆ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಮಗುಳೊಮ್ಮೆ ಹೊಸ ತರದಲ್ಲಿ ಹೇಳುವುದರಲ್ಲಿಯೇ ಉತ್ಸುಕತೆ,ತೃಪ್ತಿ. 

Quentin Tarantinoನದ್ದು ಇನ್ನೂ ವಿಚಿತ್ರ ಕೇಸು. ಪ್ರಭಾವ ಯಾವುದು, "ಎತ್ತಿದ್ದು" ಯಾವುದು, Tribute ಯಾವುದು, ಹಾಗಾಗೇ ತಂದದ್ದು ಎಷ್ಟು ಅಂತ ಹೇಳುವುದು ಕಷ್ಟ ಅವನ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ. ಎತ್ತಿದರೂ ಸಾಕಷ್ಟು ಸ್ವಂತಿಕೆ ಮೆರೆಯುತ್ತಾನೆ ಅನ್ನಬಹುದು. ಒಟ್ಟು ಒಂದು ಇನ್ನೂರೈವತ್ತು ಚಿತ್ರಗಳ ಪ್ರಭಾವವಾದರೂ ಅವನ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ ಅನ್ನಬಹುದು. ಅಷ್ಟರ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಆತ ಹಾಲಿವುಡ್ಡಿನ ಓಂ ಪ್ರಕಾಶ್ ರಾವೇ!! Reservoir Dogs ನಲ್ಲಂತೂ ಒಂದಿಡೀ ಕತೆಯನ್ನೇ ಎತ್ತಿದ್ದಾನೆ, ಇದನ್ನು ಬರೀ ಪ್ರಭಾವ ಅಂತ ಒರೆಸಿ ಹಾಕುವುದು ಕಷ್ಟ. ಕಿಲ್ ಬಿಲ್ ಅಂತೂ ಅದೆಷ್ಟೋ ಚಿತ್ರಗಳ ಕಿಚಡಿಯೇ. ಅದರಲ್ಲಿ ಕಡೆಗೆ ಹೀರೋಯಿನ್ ಹಾಕುವ ಹಳದಿ ಟ್ರಾಕ್ ಸೂಟು ಕೂಡ ಒಂದು ಚೈನೀಸ್ ಚಿತ್ರದ್ದು! ಇಡೀ ಕತೆಯನ್ನೇ ಎಗರಿಸಿದರೂ ಸ್ವಂತ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆಯೂ ಖಂಡಿತಾ ಇದೆ ಟರಾಂಟಿನೋ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ.

ಹಾಗಾದರೆ ಸ್ವಂತಿಕೆ ಅಂದರೆ ಏನು ? ಕುವೆಂಪು ಒಂದು ಕಡೆ ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ : ಅಂಗಡಿಯಿಂದ ಯಾರು ಬೇಕಾದರೂ ತಾಮ್ರದ ತಂತಿಯನ್ನು ಕೊಂಡು ತರಬಹುದು. ಅದನ್ನು ಮುಟ್ಟಿದರೆ ಏನೋ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅದು ವಿದ್ಯುತ್ ಕಂಬವನ್ನೇರಿದ ಮೇಲೆ ತಾನೆ ಅದರ ಗೌರವ ಬೇರೆಯಾಗುತ್ತದೆ! ಆಗ ಅದನ್ನು ಮುಟ್ಟಿದವನಿಗೆ ಅನುಭವ ಗೋಚರವಾಗುತ್ತದೆ ಅಗೋಚರವಾದ ಶಕ್ತಿಯ ತಟಿಚ್ಚುಂಬನ!

ಇದು ಒಪ್ಪಬೇಕಾದ ಮಾತು. ತಾಮ್ರದ ತಂತಿಯನ್ನು ಎಲ್ಲಿಂದಾದರೂ ತನ್ನಿ, ಕಂಬ ನೀವೇ ನೆಡಬೇಕು , ತಂತಿ ನಿಮ್ಮದೇ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಗಿದು ಕಟ್ಟಬೇಕು, ತಂತಿಗೆ ವಿದ್ಯುತ್ ನಿಮ್ಮದೇ ಇರಬೇಕು. ಹಣ್ಣು ಎಲ್ಲಿಂದಾದರೂ ತನ್ನಿ, ಸಲಾಡ್ಗೆ ನಿಮ್ಮ ರುಚಿಯೇ ಇರಬೇಕು, ಬರೀ ಮಾವಿನ ಹಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ, ಸೇಬಿನಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲದ ರುಚಿ, ಸ್ವಾದ ಸಲಾಡಿನಲ್ಲಿ ಇರಲೇಬೇಕು. ತಂದದ್ದಕ್ಕೆ ಏನಾದರೂ ಸೇರಿಸಿ ಮೂಲದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲದ ಹೊಸತೇನಾದರೂ ಕೊಡಲೇ ಬೇಕು. ಹೊಸತನ ಇರುವುದು ವಿವರಗಳಲ್ಲಿ. ಅದೆಷ್ಟು ಸಾವಿರ ಪ್ರೇಮ ಕತೆಗಳು ಬಂದಿಲ್ಲ ? ಎಲ್ಲದರ ಕತೆಯೂ ಒಂದೇ . ಹೀರೊ ಹೀರೋಯಿನ್ ಭೇಟಿ, ಪ್ರೇಮಾಂಕುರ, ಅಡ್ಡಿ ಆತಂಕಗಳು, ಕೊನೆಗೆ ಒಂದಾಗುತ್ತಾರೆ ಅಥವಾ ಬೇರೆಯಾಗುತ್ತಾರೆ. ಇಷ್ಟೇ. ಮತ್ತೆ ಹೊಸ ಪ್ರೇಮ ಕತೆಗಳನ್ನು ಯಾಕೆ ನೋಡಬೇಕು ಹಾಗಾದರೆ ? ನಿರೂಪಣೆಗಾಗಿಯೇ ತಾನೇ ? ವಿವರಗಳಿಗಾಗಿಯೇ ತಾನೇ ? ವ್ಯಾಸರು ಬರೆದ ಕಥೆಯನ್ನೇ ಕುಮಾರವ್ಯಾಸ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಹೇಳಿದರೂ ಅದರಲ್ಲಿ ಅತಿಶಯವಾದ ಚೆಲುವು ಕಾಣುವುದು ಮರುನಿರೂಪಣೆಯಲ್ಲಿ ಇರುವ ಸ್ವಂತಿಕೆಯಿಂದಲೇ ಅಲ್ಲವೇ ? 

ಒಂದು ಕತೆ ತಗೊಳ್ಳಿ. ಹೀರೋ ಬೆಂಗ್ಳೂರಿಂದ ಮಂಗ್ಳೂರಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತಾನೆ. ಇದು ಕತೆ. ಈ ಕತೆಯಿಂದ ಹತ್ತು ಜನ ಹತ್ತು ತರದ ಚಿತ್ರ ಮಾಡಬಹುದು. ಮಂಗಳೂರಿಗೆ ಎತ್ತಿನ ಗಾಡಿಯಲ್ಲಿ ಹೋದರೆ ಅದೇ ಒಂದು ತರದ ಪಿಚ್ಚರ್, ಬೆಂಗ್ಳೂರಿಂದ ಮಂಗಳ ಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಅಲ್ಲಿಂದ ಮಂಗ್ಳೂರಿಗೆ ಬಂದರೆ ಆ ಕತೆಯೇ ಬೇರೆ. ಹೋಗುವಾಗ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಹೀರೋಯಿನ್ ಸಿಕ್ಕಿ ಪ್ರೀತಿ ಪ್ರೇಮ ಪ್ರಣಯ ಆದರೆ ಅದು ಯೋಗರಾಜ ಭಟ್ಟರ ಚಿತ್ರ, ಹಾಸನದ ಹತ್ತಿರ ಮಚ್ಚು ಹಿಡಿದವರು ಸಿಕ್ಕಿದರೆ ಪ್ರೇಮ್ ಮತ್ತು ಸೂರಿ ಖುಷಿ ಪಟ್ಟಾರು ! ಹೀರೊ ಮಂಗಳೂರಿಗೆ ನಡೆದೇ ಹೊರಟರೆ, ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಇಪ್ಪತ್ತು ಕರಡಿಗಳು ಸಿಕ್ಕಿದರೆ ಹೇಗೆ ಅಂತ ಸಾಹಸಪ್ರಿಯರು ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಬೆಂಗಳೂರಿಂದ ಹೊರಟವನು ತಪ್ಪಿ ಹೈದೆರಾಬಾದ್ ಸೇರಿದರೆ ಅದು ಇನ್ನೊಂದು ತರದ್ದೇ ಚಿತ್ರಕಥೆ. ಹೀರೊ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾದರೆ ಈ ಪ್ರಯಾಣ ಬೇರೆಯೇ ರೀತಿಯದ್ದಾಗಬಹುದು. ಎಲ್ಲ ಚಿತ್ರಗಳ ಕತೆಯೂ ಒಂದೇ, ಹೀರೋ ಬೆಂಗ್ಳೂರಿಂದ ಮಂಗ್ಳೂರಿಗೆ ಹೋಗುವುದು. ಅಷ್ಟು ಮಾತ್ರಕ್ಕೆ ಕಾಪಿ ಅನ್ನುವುದು ಹೇಗೆ ಮತ್ತು ಯಾಕೆ ?! ನಿರೂಪಣೆ, ವಿವರಗಳು ಬೇರೆ ಬೇರೆಯೇ ಇರುತ್ತದಲ್ಲ ? ಈ ಎಲ್ಲ ಪ್ರಯಾಣಗಳೂ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಅನುಭವಗಳನ್ನೇ ಕಟ್ಟಿ ಕೊಡುತ್ತವಲ್ಲ. ಈ ಪ್ರಯಾಣದ ಎಲ್ಲ ವಿವರಗಳೂ ಕಾಪಿ ಪೇಸ್ಟ್ ಮಾಡಿದ ಹಾಗಿರಬಾರದು. ಗೇಮ್ ಆಫ್ ಥಾರ್ನ್ಸ್ ಅನ್ನು ಬರೆದ ಜಾರ್ಜ್ ಆರ್ ಆರ್ ಮಾರ್ಟಿನ್ ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ : “Ideas are cheap. I have more ideas now than I could ever write up. To my mind, it’s the execution that is all-important.”

ಸಿನೆಮಾದಂತಹಾ ಸಂಕೀರ್ಣ ಮಾಧ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಕಥೆಯಷ್ಟಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಉಳಿದ ಮಾಧ್ಯಮಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯ ತಾಂತ್ರಿಕತೆಗೂ ಇದೆ. ಕಥೆಯ ಹೋಲಿಕೆ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಗೊತ್ತಾಗುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ನಾನು ತಾಂತ್ರಿಕವಾದ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಕದ್ದದ್ದು ಯಾರಿಗೂ ಗೊತ್ತಾಗಲಿಲ್ಲ ಅಂತ ರಾಮ್ ಗೋಪಾಲ್ ವರ್ಮಾ ತಮಾಷೆ ಮಾಡಿದ್ದ. ಕ್ಯಾಮೆರಾದ ಮೂಲಕ ಹೇಗೆ ಕಥೆ ಹೇಳಬಹುದು, ಬೆಳಕನ್ನು ಹೇಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸಿದರೆ ಉಚಿತ, ಸಂಕಲನ ಹೇಗೆ ಮಾಡಿದರೆ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಎಂಬುದಕ್ಕೆಲ್ಲ ಹಳಬರು ಹಾಕಿಕೊಟ್ಟ ಮಾದರಿಗಳನ್ನೇ ಬಹುತೇಕ ಈಗಲೂ ಅನುಸರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅನುಕರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕ್ಯಾಮೆರಾದ ಬಳಕೆಯ ತಂತ್ರವನ್ನೋ, ಬೆಳಕಿನಿಂದ ಚಿತ್ರಿಸುವ ಕೌಶಲವನ್ನೋ ಸಾಲ ತೆಗೆದುಕೊಂಡರೆ ಅದು ಹಲವರಿಗೆ ಗೊತ್ತೇ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಇಲ್ಲೂ ಎಲ್ಲರೂ ಪೂರ್ವಸೂರಿಗಳಿಗೆ ಋಣಿಗಳೇ ಆಗಿದ್ದಾರೆ. 

ಇನ್ನೊಂದು ವಿಷಯ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯದ್ದು, ಈಚೆಗೆ ಹಾಲಿವುಡ್ ರಿಪೋರ್ಟರ್ ಪತ್ರಿಕೆ ನಡೆಸಿಕೊಟ್ಟ ಹಾಲಿವುಡ್ಡಿನ ನಿರ್ದೇಶಕರ ರೌಂಡ್ ಟೇಬಲ್ ಗೋಷ್ಠಿಯೊಂದರಲ್ಲಿ ಈ ವಿಚಾರ ಬಂತು. ಬಹಳಷ್ಟು ಚಿತ್ರಗಳು ಚಿತ್ರಕಥೆ ಬರೆದವನು ಈಗಾಗಲೇ ನೋಡಿದ ಚಿತ್ರವೊಂದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಎಂಬಂತೆ ಹುಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ ಅಂತೊಬ್ಬಳು ನಿರ್ದೇಶಕಿ ಹೇಳಿದಳು. ಇದನ್ನು ಬಿಡಿಸಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ತರದ ಪ್ರತಿಸ್ಪಂದನ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರೂಪಗಳಲ್ಲಿರಬಹುದು. "ಆಹಾ ಇದೆಷ್ಟು ಸೊಗಸಾಗಿದೆ, ನಾನೂ ಯಾಕೆ ಇಂತಾದ್ದೊಂದನ್ನು ಮಾಡಬಾರದು" ಎಂಬ ಧಾಟಿಯ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯಿರಬಹುದು, "ಇದು ಸರಿಯಲ್ಲ, ಇದನ್ನು ಹೇಳಬೇಕಾದ ರೀತಿ ಇದಲ್ಲ, ನಾನು ಇದನ್ನೇ ಇದಕ್ಕಿಂತ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಹೇಳಬಲ್ಲೆ" ಎಂಬ ಭಾವ ಇರಬಹುದು, "ಇದನ್ನೇ ಹೋಲುವ ಇನ್ನೊಂದು ಕಥೆಯೂ ಇದೆಯಲ್ಲ, ಅದನ್ಯಾಕೆ ಹೇಳಬಾರದು" ಅನ್ನುವ ತರದ ಸ್ಪೂರ್ತಿಯೂ ಇರಬಹುದು. The borrowing and retooling of ideas is a core part of what makes film tick. To argue otherwise is to deny a cinematic tradition of resonant, fruitful, and revealing 
intertextuality ಅಂತೊಬ್ಬರು ಹೇಳಿರುವುದರಲ್ಲಿ ಸತ್ಯವಿದೆ. 

ಸ್ಪೀಡ್ ಎಂಬ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಬಸ್ಸೊಂದರಲ್ಲಿ ಭಯೋತ್ಪಾದಕನೊಬ್ಬ ಬಾಂಬು ಇಟ್ಟಿರುತ್ತಾನೆ, ಬಸ್ಸು ಘಂಟೆಗೆ ಎಂಬತ್ತಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ವೇಗವಾಗಿ ಹೋದರೆ ಅದು ಸಿಡಿಯುತ್ತದೆ. ಈ ಚಿತ್ರ ಬಂದಾಗ ಅದನ್ನು Die hard in a bus ಅಂತ ವಿಮರ್ಶಕರು ಕರೆದರು, ಡೈ ಹಾರ್ಡಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕಟ್ಟಡವನ್ನು ಭಯೋತ್ಪಾದಕರು ವಶಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿರುತ್ತಾರೆ, ಇಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಡಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಿ ಬಸ್ಸು ಇದೆ ಎಂಬುದು ಅಲ್ಲಿನ ಭಾವ. ಆದರೆ ಅದರ ಚಿತ್ರಕಥೆ ಬರೆದವರ ಚಿಂತನೆ ಹಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಡೈ ಹಾರ್ಡ್ ಅವರ ತಲೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಇರಲಿಲ್ಲವಂತೆ, ಅವರು ಸ್ಪೀಡ್ ಅನ್ನು ಬರೆದದ್ದು Runaway Train ಎಂಬ ಚಿತ್ರಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ. ರೈಲೊಂದಕ್ಕೆ ಬ್ರೇಕು, ಚಾಲಕ ಎರಡೂ ಇಲ್ಲದಾದಾಗ ಅದರಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿ ಬಿದ್ದವರ ಕಥೆ ಅದು. ರೈಲು ಇಲ್ಲಿ ಬಸ್ಸಾಗಿದೆ, ಅಲ್ಲಿ ಬ್ರೇಕು ಇಲ್ಲದ್ದರಿಂದ ಅದು ನಿಲ್ಲಲಾರದು ಇಲ್ಲಿ ಬಾಂಬಿರುವುದರಿಂದ ನಿಲ್ಲಕೂಡದು. ತರಕಾರಿ ಅಲ್ಲಿನದು, ಸಾಂಬಾರು ನಮ್ಮದೇ ಎಂಬಂತೆ ಆ ಚಿತ್ರಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ ಇದು ಹುಟ್ಟಿದೆ. ರೈಲು ನಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಆಗುವ ತೊಂದರೆಯೇ ಬೇರೆ, ಪೇಟೆಯಲ್ಲಿ ಬಸ್ಸು ಎಂಬತ್ತಕ್ಕಿಂತ ಕಡಮೆ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಓಡಲಾರದಾದರೆ ಆಗುವ ಕೋಲಾಹಲವೇ ಬೇರೆ, ಕಥೆಗಳ ಆಕೃತಿ ಒಂದೇ, ಆದರೆ ವಿವರಗಳು ಎಷ್ಟು ಬೇರೆ ಅಂದರೆ ವಿಮರ್ಶಕರು ಚಿತ್ರವನ್ನು ಡೈ ಹಾರ್ಡಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರಲ್ಲದೆ ನಿಜಕ್ಕೂ ಅದು ಯಾವಚಿತ್ರಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಸ್ಪಂದನವಾಗಿತ್ತೋ ಅದನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಿಲ್ಲ. ಬೇರೆ ಕಡೆಯಿಂದ ಬಂದ ಸಾಮಗ್ರಿ ನಮ್ಮದೇ ಆಗುವುದು ಹೀಗೆಯೇ.  
ಒಬ್ಬರು ನಿರ್ದೇಶಕರು ಹೀಗೂ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ : “Nothing is original. Steal from anywhere that resonates with inspiration or fuels your imagination. Devour old films, new films, music, books, paintings, photographs, poems, dreams, random conversations, architecture, bridges, street signs, trees, clouds, bodies of water, light and shadows. Select only things to steal from that speak directly to your soul. If you do this, your work (and theft) will be authentic. Authenticity is invaluable; originality is non-existent. And don’t bother concealing your thievery - celebrate it if you feel like it. In any case, always remember what Jean-Luc Godard said: “It’s not where you take things from - it’s where you take them to."    

ಎಡಿಸನ್ ಬಲ್ಬು ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಲಿಲ್ಲ, ಈಗಾಗಲೇ ಇದ್ದ ಕಳಪೆ ಬಲ್ಬುಗಳಿಗೆ ಹೊಸ ರೂಪ ಕೊಟ್ಟದ್ದಷ್ಟೇ ಅವನು ಮಾಡಿದ್ದು. ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಅನ್ನು ಅದು ಈಗ ಇರುವಂತೆ ಮಾಡಿದ್ದು ಸ್ಟೀವ್ ಜಾಬ್ಸ್ ಅನ್ನುತ್ತಾರೆ, ಅವನೂ Xerox ಕಂಪನಿ ಮಾಡಿದ್ದನ್ನು ಎಗರಿಸಿ ಅದಕ್ಕೆ ಹೊಸ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಂಗಾರ ಬಂಗಾರ ಮಾಡಿದವನೇ. Xerox ಕಂಪನಿಯದ್ದೂ ಇದ್ದದ್ದಕ್ಕೆ ರೆಕ್ಕೆ ಪುಕ್ಕ ಸೇರಿಸಿದ ಸಾಧನೆಯೇ. ಎಲ್ಲವೂ ಫ್ರುಟ್ ಸಲಾಡೇ. ಆಡಂ ಗ್ರ್ಯಾಂಟ್ ಎಂಬ ಲೇಖಕನು Originals ಎಂಬ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಸಾಧಕರು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಯಾವುದನ್ನೂ ಇದಂಪ್ರಥಮವಾಗಿ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ, ಕಡಮೆ ಪ್ರತಿಭೆಯವರು ಈಗಾಗಲೇ ಮಾಡಿರುವುದನ್ನು ನೋಡಿ, ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಕಾರ್ಯರೂಪಕ್ಕೆ ತರುವಾಗ ಬರಬಹುದಾದ ಅಡ್ಡಿ ಆತಂಕಗಳು, ಯೋಜನೆಯ ಸಾಧಕ ಬಾಧಕಗಳು ಇವನ್ನೆಲ್ಲ ತೂಗಿನೋಡಿಯೇ ರಂಗಪ್ರವೇಶ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ ಅನ್ನುತಾನೆ. ತಮ್ಮಷ್ಟು ಅಸಾಧಾರಣ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿಲ್ಲದವರು ಈಗಾಗಲೇ ಅವಿಕಸಿತ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ರೂಪಿಸಿರುವುದಕ್ಕೇ ಒಪ್ಪ ಓರಣ ಮಾಡಿ ಅದಕ್ಕೆ ಒನಪು ಒಯ್ಯಾರಗಳನ್ನು ಕೂಡಿಸಿ, ಅದರಲ್ಲಿರುವ ಕುಂದು ಕೊರತೆಗಳನ್ನು ಸರಿಮಾಡಿ, ಅದೊಂದು ಹೊಸತೇ ವಿಷಯ ಅನ್ನಿಸುವಷ್ಟು ಅದನ್ನು ಬದಲಿಸಿ ಅದನ್ನು ಸರ್ವಜನಾದರಣೀಯವಾಗಿ ಮಾಡುವುದೇ ಹಲವು ದೊಡ್ಡ ಸಾಧಕರು ಮಾಡಿರುವ ಕೆಲಸ ಎಂಬರ್ಥದಲ್ಲಿ ಈ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ತತ್ತ್ವಮಂಡನೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. 

ಹಾಗಂತ ಕದ್ದದ್ದಕ್ಕೆಲ್ಲ ಕ್ಷಮೆಯಿದೆ ಅಂತಲೂ ಅಲ್ಲ. ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಫ್ರೇಮ್ ಟು ಫ್ರೇಮ್ ಕಾಪಿ, ಇದ್ದ ಹಾಗೆಯೇ ಇಡಿಕ್ಕಿಡೀ ಇಳಿಸಿದ್ದಾರೆ ಅನ್ನುವಂತದ್ದೂ ಬಹಳಷ್ಟು ಇದೆ, ಇದು ಖಂಡನೀಯ ಅನ್ನುವುದರಲ್ಲಿ ಎರಡು ಮಾತಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಈ ಕಳ್ಳರ ಹಾವಳಿಯಿಂದಾಗಿ ಎಂತ ಬೋದಾಳ ಶಂಕರನೂ ಎಷ್ಟು ದೊಡ್ಡ ಜೀನಿಯಸ್ಸಿನ ಮೇಲೂ ಕಳ್ಳತನದ ಆರೋಪ ಹೊರಿಸಬಹುದು ಅನ್ನುವಂತೆ ಆಗದಿರಲಿ. ಎಲ್ಲೋ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೋಲಿಕೆ ಇದೆ ಅಂದ ಮಾತ್ರಕ್ಕೆ ಕದ್ದ ಆರೋಪ ಬೇಡ. ನಿಮ್ಮ ಮನೆಯಲ್ಲೂ ಬೆಡ್ ರೂಮು, ಅಡಿಗೆ ಕೋಣೆ ಇರುತ್ತದೆ, ಪಕ್ಕದ ಮನೆಯಲ್ಲೂ ಇರುತ್ತದೆ, ಹಾಗಂತ ನಿಮ್ಮದು ಕದ್ದ ಮನೆಯಲ್ಲವಷ್ಟೇ. ಹೋಲಿಕೆ, ಸಾಮ್ಯ, ಸಮಾನ ಗುಣ ಧರ್ಮಗಳೇ ಬೇರೆ, ಕದಿಯುವುದೇ ಬೇರೆ. ಇನ್ನು ಕದ್ದ ಆರೋಪವನ್ನೇ ಕದಿಯುವವರೂ ಇದ್ದಾರೆ! X ಚಿತ್ರ Yನ ಹಾಗಿದೆ ಅಂತ ಯಾರೋ ಹೇಳಿದ್ದು ಕೇಳಿ ಹೇಳುವವರು. ಇನ್ನೊಬ್ಬರು ಹಾಕಿದ ಸ್ಟೇಟಸ್ ಅನ್ನೇ ನೋಡಿ ಸ್ಟೇಟಸ್ ಹಾಕುವವರು ಎಷ್ಟು ಜನ ಇಲ್ಲ.

ರಜನಿಕಾಂತನ ಈಮೈಲ್ ಅಡ್ರೆಸ್ಸ್ ಏನು ಅಂತ ಒಂದು ಜೋಕು ಇತ್ತು, gmail@RAJINIKANTH.com ಅನ್ನುವುದೇ ಉತ್ತರ. ಇದನ್ನು rediffmail @RAJINIKANTH.com ಅಂತ ಬದಲಾಯಿಸಿದರೂ ಇದು ಬೇರೆ ಜೋಕಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಜೋಕಿನ ಸತ್ವ, ಆತ್ಮ, ಆಕರ್ಷಣೆ ಬದಲಾದ ಮೇಲೂ ಅದುವೇ. ಇಲ್ಲಿ ವಿವರ ಬದಲಾದರೂ ಜೋಕು ಸ್ವಂತದ್ದಾಗಲಿಲ್ಲ, ಹೊಸ ದೇಹದಲ್ಲಿ ಹಳೆ ಆತ್ಮ ಇಟ್ಟ ಹಾಗಾಗಿದೆ ಅಷ್ಟೇ. ಹೀಗೆ ಆತ್ಮವನ್ನು ಎಗರಿಸಿದ್ದಾರೆಯೇ ಅನ್ನುವುದು ಮುಖ್ಯ. ಇದನ್ನೆಲ್ಲ ಯೋಚಿಸಿ ಆರೋಪ ಹೊರಿಸಿದರೆ ಒಳ್ಳೆಯದು ಅಂತ ಹೇಳಿ ನಿಮ್ಮ ತಲೆಗೆ ಒಂದೆರಡು ಹುಳವಾದರೂ ಬಿಟ್ಟಿದ್ದೇನೆ ಅಂದುಕೊಂಡು ಮುಗಿಸುತ್ತೇನೆ.

ಅನೂಪ್ ಭಂಡಾರಿ ಸಂದರ್ಶನ(Anup Bhandari's interview)

ಇದನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿ ಆಗಲೇ ಒಂದು ಒಂದು ವರ್ಷ ಆಯಿತು, ಕಾಲಕ್ಕೇನು ಧಾಡಿ ? ಕಾಲ ಅನ್ನುವುದು ಧೋನಿ ಓಡಿದ ಹಾಗೆ ದಡಬಡನೆ ಓಡಿದೆ. ಅಲ್ಲಿಗೆ ರಂಗಿಯೂ ಪೂರ್ತಿ ಒಂದು ವರ್ಷ ಮುಗಿಸಿದೆ, ಬಾಹುಬಲಿ ತನ್ನ ಬಾಹುಬಲ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿ ಥಿಯೇಟರ್ ಕಿತ್ತುಕೊಂಡಾಗ ರೊಚ್ಚಿಗೆದ್ದದ್ದು, ವಾಟ್ಸ್ ಅಪ್ ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಾರ ಕೊಟ್ಟದ್ದು, ಟ್ವಿಟ್ಟರ್ ನಲ್ಲಿ ಟ್ರೆಂಡ್ ಮಾಡಿದ್ದು ಎಲ್ಲ ಮೊನ್ನೆ ಬಂದ ಮಳೆಯ ನೆನಪಿನ ಹಾಗೇ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಯೇ ಇದೆ. ಓದಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಓದಿ, ಅನೂಪ್ ತುಂಬ ಮಾತಾಡಿ, ಸಾಕಷ್ಟು ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಡಿದ್ದಾರೆ:

Yes, I know. You’ve barely finished talking about how Ranna performed at the Box office or what you felt about Vajra Kaaya or how cool was that new film Ganapa, and I am already looking ahead to all of the other goodies 2015 has to offer. Can you blame me? It’s as crowded a time as ever, not just for the big ticket blockbusters but also for the low profile but exciting fares arriving over the next several months. And when I talked about exciting stuff, Rangitaranga was what I had in my mind!! That exciting film whose trailer impressed everyone. Here is the good thing. You can now mark the dates on your calendars(Who uses calendars these days anyway!!). July 3rd it is! Rangitaranga will finally be released on July 3rd.

There is nothing to match the thrill and surprise of discovering a great film for the first time, it is this thrill and, in our case, the anticipation of it that made us talk to the director. In this wide-ranging talk, Nam Cinema spoke to the captain of the ship Anup Bhandari about his inspirations, his thoughts about helming this film, and how he created his ambitious movie. Read on!!

Let us begin from the beginning. How did you get attracted to this medium?

From as long as I can remember I have been influenced by movies and music. Even at 4-5 years old I could sing the whole Prema Loka album A side to B side with prelude and interlude music. When we weren’t playing cricket, my brother and I would pretend to make movies and our little minds would come up with songs for the different sequences in those movies. I started taking movies seriously during my engineering days where I started working on a script for Sudeep (He had just become a star and I wanted my dad to make a movie with him). My dad liked the script and encouraged me to focus on directing it myself. I then started making short films. One thing led to another and I had a few short films under my belt, the most popular being my last short WORDS featuring Hollywood actor Russell Harvard, which got international acclaim.

Loving films is one thing, learning how to make one is quite another. How did you learn filmmaking?

I learnt by doing and by watching thousands of movies. I watch movies from all over the world and from all the greatest film makers. There was a time when I used to watch 3-4 films a day. In 2008 alone I must have watched around 600 movies. Subconsciously, my mind started imbibing the real art of film making. What is right what is wrong? When wrong can be made to look right. I also read a lot about film making and would listen to great filmmakers talk about their work. Add to this my exposure to masala movies from a very young age and you get a masala movie that is shot sensibly.

Your father Sudhakar Bhandari is also a director. Which serials did he direct?
He has directed several TV serials and ads, the most are Kurigalu Saar and Premada Kadambari in which Sudeep played the lead before going on to become a superstar. Quite a few famous Kannada actors have first acted with him. Chikkanna was also his find.

You composed the theme song of the TV show Kurigalu. What was the extent of your involvement in Kurigalu?
I haven’t worked on the sets of Kurigalu or any of my dad’s serials. I hardly ever went to the set except for his very first TV serial “Jolly Jolly picnic” in which I acted as a child artist and also dubbed for a few other kids at the age of 9.

You worked in Infosys. What was your thought behind shifting form an IT job for movies? Did you face any problems in this regard?
Even before joining IT, I was looking at making a movie. IT was always meant to be a stop gap arrangement. While in IT I was fortunate enough to make a lot of short films which helped me in honing my skills. Coming back to the question, there was never any second thought. Film making was always meant to be my final destination. I did not face any problems. Everyone was very supportive about my decision to make movies. The hardest part was leaving my wife and daughter behind in the US and working the movie here. My daughter is 3 years old now and out of that I have only been with her for 1 year.

Rakshith Shetty had liked the script of Rangitaranga and he would have played the lead role had it been not for the issues with Dates. What is the story behind that?
I had initially approached Rakshit Shetty on Facebook to play the lead. He was very impressed with WORDS and even liked the one line story. He was keen to have further discussion but unfortunately he was busy with another film and I had to start immediately. We then decided to cast a new comer.

Your brother Nirup was the next choice?

Nirup was at the time assisting me and I knew that he was perfect for the role but I wanted it to be a collective decision as he is my brother. Luckily for me, the suggestion to cast him came from our producer Mr. H.K. Prakash who had seen him earlier in a TV serial. We still had a audition for the lead role as we wanted to cast the best and Nirup was way ahead.

Who is producing the film? How did you find the producer?

Mr. H.K. Prakash (Shree Devi Entertainers) has produced the film. A mutual friend introduced me to him. He was in search of a passionate and sensible film maker to direct his debut feature film. He had seen my short film WORDS and was very impressed. We first met each other on Skype as I was in the US. I narrated the one line story and sang a couple of songs which I had written and composed for the movie (Akka Pakka and Kele Cheluve). He loved the story and was particularly impressed with the pure and meaningful Kannada lyrics. He immediately agreed to do the movie.

Any budget problems?

Mr. H.K. Prakash was very supportive throughout the process. He never compromised on anything. Considering the existing small market for a Kannada film and that too one starring new comers, we have spent well but wisely.

Movie seems to be set in interesting locations. What was Location scouting like? Any challenges there?

We spent months finding locations because in the script I had very specific locations in mind. It was not possible to find all of them in one place, so we travelled all across South India. The toughest location to find was a house that places a pivotal role in the movie. We have seen at least 100-120 houses and finally found the right one in Ottapalam Kerala. Another location that really made us travel thousands of kilometers was a vehicle ferry. We needed 2 ferries, one to carry the car and the actors and another to carry the jimmy jib and the crew. We finally found it in Alleppy.

It is often said that many directors find shooting to be as dramatic as their films. Stuff like location nightmares, grueling schedules, constraints, unexpected problems and such. Any filmy stories about the shooting?

We constantly worked for 18-20 hrs a day but the crew was very supportive. We had snake problems, we had elephant problems, problem with local hunters, we had an incident where Nirup almost broke his head while doing a spin in Yakshagana costume around a 300 Kg brass container. It was 2:30 AM and we were already 30 mins past pack up time. The ground was uneven made of hard stone and we had poured water all over to look pleasing on camera. Nirup did the whole spin in one take with two cameras capturing it but towards the end he slipped and fell on the brass vessel, head first. We feared the worst. But luckily the head gear protected from a fatal fall.

You came as an outsider(As an NRI), how did KFI look like for an outsider like you?

I am still an outsider. We never announced our film when we started because we didn’t want our work to get affected by unnecessary attention. According to the people who worked on our sets, it was a new experience to them. Even the production team who take care of our food and refreshments were in tears at the end of the shoot. They walked up to me and said that for first time in their 25 years of service they were not shouted at in a movie set. We were a task oriented team. Our goal was to get the job done and at the same time we treated everyone on the set equally.

One of the DOPs is an American. What is his background?

Lance Kaplan has worked on several films and corporate ads in America. I first worked with him in WORDS and we both loved each other’s work. When I first asked him to work on this movie, I wasn’t quite sure he would be interested in coming down to India for such a long duration. But he said yes even before I could finish my sentence.

Was he amused by the ways of Kananda film industry?

He would find our movies a little outside his taste barring a few movies that I suggested and being a naturalist he would find the lighting unusual and disconnected but what he really loved was the commitment of the crew. He was amazed at how our people would take risks without thinking twice and without any safety measures which no one would ever do in the US. He did love the colorful songs and dances in our movies.

Visuals in the trailers are outstanding. Any technical innovations that you people brought in?

We have tried to shoot the movie in a very classic style and have not resorted to gimmicky techniques (for the lack of a better word). We have tried to tell a story visually, so the camera kind of works as a story telling tool. The camera movements are very smooth and it goes with the flow. We have deliberately avoided ramp shots or jump cuts in a jimmy shot. For most part we have tried to stay natural and consistent with respect to lighting. We have some very interesting shots in the movie but almost all of them follow the classic style of film making.

Anything inspirational that you would like to share from this journey? Any problems you solved or any lessons learned?

The first day of shoot was overwhelming, I had a crew of around 100 plus and they were all waiting for me to say what to do. I didn’t know most of them, I didn’t know who was what expect for my associates and a few guys who were part of pre-production. But I didn’t let anyone know that. I just started working and back of my mind I knew I would be able to pull it off. By the end of the day I was in total control and we were very efficient on the very first day. More than that the entire crew started talking about the making style and they started to realize that it was going to be something different.

Throughout the shoot we faced problems at every step, be it rain or some prop not getting ready on time, almost all of heroines costumes getting stolen. But my strength is that I don’t easily panic. I look for solutions and I overcame all the obstacles and I am pretty satisfied with the result.

Any plans for special/unusual releases(Like film festivals, outside India, Online release etc.) ?

We were approached by London film festival, but we are still working on the subtitles so we are not sure if we will be ready in time. Haven’t really focused on festivals as I am totally held up but it was something I wanted to do right from the beginning. One of the few regrets. I do plan to release it online and if possible overseas. The latter depends on the success.

Who are your favorite filmmakers and why you like them?

I love Martin Scorsese for his sheer depth of knowledge and how well he uses it to tell a story. I love Quentin Tarantino for his total disregard for conventional rules and just backing his crazy ideas. I love Steven Spielberg for thinking big and for being able to make Jurassic Park and Schindler’s List almost at the same time. I love David Fincher for his ability to make dark and dreary look beautiful. I love Puttana Kanagal for his ability hit moral grey area and still appeal to the conservative audience. I love Ravichandran for having the guts to adapt Grease 2 and make a movie like Prema Loka which no had even started to think of at the time. The list can go on…..

Mandatory follow up question to that!! Any favorite movies that excite you?

Quite a few. I love 12 angry men, The Green Mile, Life is Beautiful, To Kill A Mockingbird, The Departed, Saving Private Ryan. There is no particular genre. However if I have to pick one it would be mystery. I just love watching a good mystery movie.

Why did you come to this industry? What do you intend to do?

Film making has always been my passion. And making a Kannada film has been my dream. My dream was to bring global attention to Kannada cinema. There is commercial cinema and there is artistically rich cinema but my idea is to make cinema which is entertaining and commercial but handled sensibly. Thanks to the superstars of the industry we have commercially grown like never before. The budget and the returns are expanding. So financially we are in a good place. Now we need to make the best of this and steer towards more sensible cinema which can travel outside the state. We need to create a unique stamp and avoid cloning the styles of other industries.

Nam Cinema wishes ALL THE BEST to the creative team of Rangitaranga. Hope it sets the Box Office ringing and wins the hearts!

http://namcinema.com/news/rangitaranga-interview-anup-bhandari-director/

Rexit - Reserve bank of India and Indian Economics made easy

"Emergency declared after Raghuram Rajan says no to 2nd term; the sun will not rise for next 15 days" read a heading in Unreal times. That faking news is kind of how paranoid and extreme the reactions have been. Of the 50,000 people who have tweeted about the issue 49988 don't seem to know what they are talking about! I see this as an opportunity for another "Made easy" article! Indian Economics and RBI made easy. I will write another piece on Stock markets. For now let us stick to RBI.

Why exactly do we need something like an RBI? For a variety of reasons. Say, you have earned 5 lakh Rs. Being a middle class guy you go and put that in an FD in ICICI Bank. What if the manager is secretly traveling to Kashi and dumping your money in Ganga ? Or worse, what if he is using this money to produce Himesh Reshammiya's next film("Hamaarrrrrraa Surroorrrr" with as many "R"s stuffed in as possible). There should be someone to question and regulate these banks. Enter Reserve Bank(*Loud Music*).

Think of this. Say, some prankster spreads a rumour that the State Bank of India is bankrupt and it is going to close by Next Tuesday. What do you think will happen? Panic will set in before you blink and 3 crore 45 lakh 23 thousand people will be standing in queue near the bank demanding their FD money back. This is called as a bank run. They would have given loans and all the money won't be in their vault. State bank or any other bank in the world cannot return the money if everyone were to come together ask for it the same day. Bank may actually become bankrupt because of such panic! Who can save the day if that happens? It is the RBI. RBI can actually print money, Raghuram Rajan can hop into an Ashok Leyland lorry, enter the scene and start throwing sacs of money to the crowd. People will realize that their money won't go anywhere and 90 % of them will head back home knowing that RBI will not allow the State Bank to go bankrupt (Most people would have gone back looking at the long queue anyway.)

That is not actually how RBI functions by the way. RBI imposes strict rules on CRR and SLR instead. CRR(Cash Reserve Ratio) is the cash banks need to keep with RBI; RBI can say that if bank has accumulated FDs worth 1 crore it has to keep 10 lakh with the RBI. This way if the panic sets in bank can take this 10 lakh and confidently give money to the first 100 people in the queue. Looking at this confidence will be restored for other people and they will go home. SLR is the amount of deposits banks need to be putting in Government Securities (G-Secs). Idea is the same.

This has another consequence. If the ratio is cut banks have more money to play with. If the banks have 1 crore and CRR is 10% they will have 90 lakh left for lending. If the CRR is only 2% they have 98 lakhs leftto play with. If they have 98 lakh they might give more loans. More loans will trigger more businesses. Rajan Bhai controls the flow of money by controlling this CRR and SLR.

Now the thing about interest rates. What if suddenly 40000 people arrive at an auto rickshaw stand wanting to go from Majestic to Basavana Gudi? Within ten minutes, most autowallahs will start demanding 10000 Rs for the trip. Or what if suddenly 50000 parents stand in queue with their kids for admission into the business centres(Schools!)? Schools will soon start demanding 1 Crore Rs for admission into LKG (Some might argue that the schools are already doing it!)

What is happening in schools and Rickshaw stands is called as Inflation. Inflation is something becoming costly. What if the interest rate is 0? Every Ganesh, Sateesh and Suresh will borrow money because it is cheap. With the borrowed money everyone will try to get their kids admitted to the posh schools, as a result there will be a queue of 50000 in front of the school. Admission price will increase because of this. Did you see the connection? Less interest rate = More money supply = More demand for schools = Price increase = Inflation. If the interest rate is less every Tom Dick and harry will borrow money and start a business. Umesh, Praksh, Gireesh, Ramesh everyone will start a hotel maybe. These hotels will hire workers. Workers will get salary.They will all try to buy a cell phone with the salary. Suddenly there will be more demand for cell phones. Prices will increase. Inflation!! Low interest rate = high inflation.

RBI influences the interest-rates through repo and reverse repo, rates at which RBI lends to and borrows from the commercial Banks. This is what people mean when headlines read that RBI has cut the rates. Why will banks borrow from the RBI? Remember the CRR? If CRR is 10% banks should keep 10 lakh in RBI. What if they have only 9 lakhs? They will borrow 1 lakh from RBI for short term.

Consider another case. What if Rajan Bhai increases the rate to 40%? Not a single person will borrow money, no businesses will start. No money will circulate. Nobody will buy anything. Economy will halt. Everybody will keep the money in FD. Even Pakistanis, Americans, Nepalis etc will park their money in India since they can get 40%. Now suddenly there will be great demand for Rupee, a bit like 40000 people going to auto rickshaw stand and creating high demand for auto. Rupee will appreciate just like the autorickshaw fare. See! A high interest rate lowers inflation as it makes people want to spend less and save more in FD. A high interest rate also attracts foreign investment(Pakistans trying to deposit money here) and increases the demand for local currency, which is all favorable for the exchange rate.

This way Rajan Bhai is like a Don who can manipulate Rupee conversion rate, Inflation, economy, business etc just by playing with Repo rate, CRR and SLR and few other such things. We neither want 40% interest nor 0 %. There should be a balance. We want a good economy, stable exchange rate, good foreign trade, less inflation etc. Touching one will impact another. When Rajan entered there was high inflation, so he increased the interest rate, SLR, CRR etc. Rupee was at an all time low, so he made an attractive FD type of offer for NRIs. Suddenly some 20 billion poured in, so exchange rate recovered. Things like that. Rajan Bhai tamed both.

The debate is about should he reduce the interest rates further? Less interest = More cheap money = Easy borrowing = More business. Guess What Modi wants? He wants more business, so he wants less interest rates. Rajan thinks that Less interest rate = More inflation(As described earlier). One point is that Inflation is not always controlled by interest rates. What if Oil suddenly costs 1000 USD? Petrol and Diesel prices will skyrocket. If Diesel is costlier everything from Milk to vegetable to paani puri will be costlier. This is an inflation that has nothing to do with interest rates. Food grain prices in India also depend on Monsoon.

So Swaami probably thinks that cases like this show that Rajan Bhai is wrong, inflation is not always dependent on Interest rates. Modi thinks that Make in India is good. Rajan thinks that depending too much on Manufacturing is bad. Govt and Rajan Bhai do not agree on some things like that. And NPA. Cases like loans to Mallya where they do not pay the money back are called as Non Performing Assets. Many biggies like Adani, Reliance etc have such bad loans. Banks were hiding such NPAs. Rajan Bhai like a strict headmaster made it compulsory for banks to show these NPAs. Big companies might not like that. Borrow 10000 Crores and not pay it back, who wouldn'twant that ?!

Another thing is that these banks are like sons who have joined underworld. Parents do not kill the son because he has joined underworld. Say, these banks have paid 50000 Crores to Reliance, Adanis, Mallya and all. Say Nobody pays back. What next? All the bank managers can buy one kerchief each, go to Modi and cry for half an hour. What can Modi do? He can line them up and shoot them one by one or he can announce a 1 lakh crore bail out package to save the banks. Most people do the latter. There can be no economy without banks. Even if they do something wrong Govts will try to save them. Rajan wants to be strict on these banks which is the right thing to do, Modi might want to be a little lenient which also is required if businesses have to flourish.

Such differences of opinion are common, Chidambaram and Subba Rao have had big fights for instance. Not giving a 2nd term is also not unheard of. Obama rather than giving Ben Bernanke an extension(which many in market wanted) chose Yellen. Some RBI Governors have resigned in the past because of difference of opinion. What next? Will Indian economy collapse? Rajan is definitely highly qualified but he is not the only one. We have had many highly qualified and able people like Man Mohan Singh, Bimal Jalan, C Rangarajan, YV Reddy, Subba Rao who have steered RBI in challenging times. We will definitely find a replacement for Rajan. Rajan was good and he achieved many things. Someone else will continue the good work. The show must go on. And it will !!

ಹಂಸಲೇಖ

ಹಂಸಲೇಖರ ಬಗ್ಗೆ ಜೋಗಿ ಸರ್ ಎಂದಿನಂತೆ ವಾರೆವಾಹ್ ಅನ್ನಿಸುವಂಥ ಲೇಖನ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ, ಅದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಎಂಬಂತೆ ನಾನು ಬರೆದದ್ದೂ, ಬರೆಯುತ್ತ ಬರೆಯುತ್ತ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಲೇಖನದಷ್ಟೇ ಉದ್ದವಾಯಿತು, ಅದನ್ನೇ ಇಲ್ಲಿ ಹಾಕಿದ್ದೇನೆ:

ಈಚೆಗೆ ಟೈಂಸ್ ನೌ ನಲ್ಲಿ ಆರ್ಡಿ ಬರ್ಮನ್ ಬಗ್ಗೆ ಬಂದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದೆ. ಅವರ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತಾಡುತ್ತಾ, "ಪಂಚಮ್ ದಾ is a music director with a sense of humour" ಅಂದರು ಶಾನ್. ಇದು ಆರ್ಡಿ ಬರ್ಮನ್ರಷ್ಟೇ ಹಂಸಲೇಖರಿಗೂ ಒಪ್ಪುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಹಾಸ್ಯಪ್ರಜ್ಞೆ ಅಂದರೆ
ಹಂಸ್ ಜೋಕು ಮಾಡುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ ಎಂಬರ್ಥದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲ( ಆ ಅರ್ಥದಲ್ಲೂ ಈ ಮಾತು ಹಂಸರಿಗೆ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ ಆ ಮಾತು ಬೇರೆ). ಅವರು ಮೀಟುವ ರಾಗಗಳಲ್ಲಿ, ಸಂಗೀತ ಸಂಯೋಜಿಸುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮಕ್ಕಳಾಟಿಕೆ, ಹುಡುಗಾಟ, ತಮಾಷೆ ಇದೆ ಅನ್ನುವ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ.

ನಾನು ತುಂಬ ಇಷ್ಟ ಪಡುವ ಎ ಆರ್ ರಹಮಾನ್ ಮತ್ತು ಹಂಸಲೇಖ ಒಟ್ಟೊಟ್ಟಿಗೆ, ಒಂದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮಿಂಚಿದವರು. ರಹಮಾನ್ ಸಹಜ ಪ್ರತಿಭೆಗೆ ಎಂಜಿನಿಯರ್ ನ ಕುಶಲತೆ ಬೆರೆಸಿದ ರೀತಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದವರು, ಅವರಲ್ಲಿ ಅದೆಷ್ಟೋ ವಾದ್ಯಗಳ ಕಲರವ ಉಂಟು, ಇದಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಹಂಸರದ್ದು ಅಷ್ಟು ವಾದ್ಯಗಳ, ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ನ ಸಹಾಯ ಪಡೆಯದ ಸರಳ ಸುಂದರ ಸಂಗೀತ. ರಹಮಾನ್ ರದ್ದು ಫೆರಾರಿ ಕಾರು ತಯಾರಿಸುವ ಕಾರ್ಖಾನೆಯಂತ ಸೊಫಿಸ್ಟಿಕೇಟೆಡ್ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಬ್ರಾಂಡೆಡ್ ಅಂಗಿಯಂತೆ, ಅದರ ರೀತಿ. ಹಳ್ಳಿ ಜನ ಮಾಡಿದ ಚಂದದ ಕಸೂತಿಯಂತೆ, ನೇಕಾರರು ನೇಯ್ದ ಬಣ್ಣದ, ಆಕರ್ಷಕ ಸೀರೆಯಂತೆ ಹಂಸರ ರೀತಿ. ನಯ-ನಾಜೂಕು, ಸೌಂದರ್ಯ ಎರಡರಲ್ಲೂ ಉಂಟು. ಮನೋಮೂರ್ತಿ ಗೆ ಸ್ಟೀಫೆನ್ ಪ್ರಯೋಗ್ ರಂತಹ Music Arranger ಇದ್ದರು. ಹಂಸರದ್ದು ಅವರೇ ನಿಂತು, ವಾದ್ಯಗಾರರ ಕೈಲಿ ಕೆಲಸ ತೆಗೆಸಿ ಸಂಗೀತ ಸೃಷ್ಟಿಸುವ ಹಳೆ ಶೈಲಿ. ಹಂಸರಿಗೆ ಅವರ ಕಲ್ಪನೆಯ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ವಾದ್ಯಗಳನ್ನು orchestrate ಮಾಡುವುದಕ್ಕೆ ಬಜೆಟ್ ಇರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ ಅನ್ನುವವರಿದ್ದಾರೆ, ಕನ್ನಡದ್ದು ಪಕ್ಕದ ಮನೆಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಯಾವತ್ತೂ ಸಣ್ಣ ಬಜೆಟ್ಟೇ, ನಮ್ಮ ಕೆ ಆರ್ ಮಾರ್ಕೆಟ್ಟು ಅವತ್ತಿಗೂ ಇವತ್ತಿಗೂ ಸಣ್ಣ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯೇ. ರಹಮಾನ್ ಬೇಕಾದ್ದು ಕೊಳ್ಳಬಲ್ಲ ಶ್ರೀಮಂತರ ಮನೆಯ ಹೆಣ್ಣುಮಗಳಂತೆ, ಹಂಸ ಇದ್ದದ್ದರಲ್ಲೇ ಹೇಗೋ ಸರಿದೂಗಿಸಿ ಮನೆಮಂದಿಗೆ ರುಚಿರುಚಿ ಊಟ ಮಾಡಿ ಬಡಿಸುವ ಮಧ್ಯಮ ವರ್ಗದ ಅಮ್ಮನಂತೆ . ಈಗ ನೋಡಿದರೆ ಇದೆಲ್ಲ ಒಳ್ಳೆಯದೇ ಆಯಿತು, ಹಂಸರ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಯಾವ ಕೊರತೆಯೂ ಕೊರತೆಯಾಗಿ ಕಂಡಿಲ್ಲ. ಸಹಜ ಪ್ರತಿಭೆಗೆ ಯಾವ ಬಜೆಟ್ ನ ಹಂಗೂ ಇಲ್ಲ. ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ನಮಗೆ ಎರಡು ತರದ್ದೂ ಸಿಕ್ಕಿತು. ಹಂಸರ ನಿರಾಭರಣ ಸುಂದರಿಯ ಥಳುಕು ಬಳುಕು ಯಾವ ವಿಶ್ವ ಸುಂದರಿಗೂ ಕಮ್ಮಿ ಏನಲ್ಲ.

ಕಳೆದ ವರುಷ ಸಿಂಗಾಪುರದಲ್ಲಿ ಹಂಸಧ್ವನಿ ಮೊಳಗಿತ್ತು. ಕಿಕ್ಕಿರಿದ ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಒಂದೂಕಾಲು ಸಾವಿರ ಜನ ಸೇರಿದ್ದರು, ಬೇರೆ ಯಾವ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕೂ ಸಿಂಗಾಪುರದಂತ ಊರಿನಲ್ಲಿ ಇಷ್ಟು ಜನ ಕನ್ನಡಿಗರು ಸೇರಿದ್ದು ನನಗಂತೂ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ. ಮತ್ತೆ ರಹಮಾನ್ concert ಇಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ವೇದಿಕೆ ಖಾಲಿ, ಆದರೂ ಗಂಧರ್ವ ಲೋಕ ಸೃಷ್ಟಿ ಆಗಿಯೇ ಆಯಿತು. ಚಪ್ಪಾಳೆ, ಶಿಳ್ಳೆ ಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಪಕ್ಕಾ ಮಾಸ್ ವಾತಾವರಣ. ತಮ್ಮ ಹಳೇ ಹಾಡುಗಳಿಗೆ ಸಿಂಗಾಪುರದಂತಲ್ಲಿ ಇಷ್ಟು ಬೇಡಿಕೆ ಉಂಟೇ ಅಂತ ಅವರಿಗೇ ಆಶ್ಚರ್ಯ ಆಗಿರಬಹುದು. ಒಮ್ಮೆ ಮಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಮದುಮಗಳು ಎಂಬ ಅತ್ಯದ್ಭುತ ನಾಟಕಕ್ಕೆ ಹೋಗಿದ್ದೆ. ನೀವು ನೋಡಲೇಬೇಕು ಅಂತ ಕೈಯೆತ್ತಿ ತೋರಿಸಬಹುದಾದ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪ್ರಯೋಗ ಅದು. ಗೆಳೆಯರೊಬ್ಬರು ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಕೂತಿದ್ದರು . ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊತ್ತಾದ ಮೇಲೆ, ಇದಕ್ಕೆ ಸಂಗೀತ ಕೊಟ್ಟದ್ದು ಹಂಸಲೇಖ ಮಹಾರಾಜ್ ಅಂದೆ. "ಹೌದಾ, ಹಂಸ್ ಸಂಗೀತ ಎಷ್ಟು ಕ್ಯಾಚೀ ಆಗಿರುತ್ತೆ ನೋಡಿ" ಅಂತ ಧಿಡಗ್ಗನೆ ಎದ್ದು ಕೂತರು! ಹಂಸ ನಡಿಗೆ ಮಾಡಿರುವ ಮೋಡಿಯೇ ಹಾಗಿದೆ. ಜನ ಕಣ್ಣರಳಿಸಿ ಎದ್ದು ಕೂರುತ್ತಾರೆ.

ಪಡ್ಡೆ ಹುಡುಗರಿಗೆ ಹುಡುಗಾಟಕ್ಕೆ ಪೋಲಿ ಸಾಲುಗಳು ಬೇಕೇ ? ದಾಸರ ಹಾಗೆ ತತ್ವ ಚಿಂತನೆ ಬೇಕೇ ? ಜಾನಪದವೇ ? ನಾಡಗೀತೆಯೇ ? ಹಂಸರ ಅಂಗಡಿಯಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲವೂ ಉಂಟು. ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಬುದ್ದಿಜೀವಿ ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ರಂತೆಯೂ ಮಾತಾಡುತ್ತಾರೆ, ಪಕ್ಕದ ಮನೆಯ ತರಲೆ ಅಂಕಲ್ ರಂತೆಯೂ ತಮಾಷೆಯ ಮಾತೂ ಮಾತಾಡುತ್ತಾರೆ. ಶಂಕರ್ ನಾಗ್ ಬಗ್ಗೆ ಹಂಸ್ ಹೇಳಿರುವ ಮಾತುಗಳು ಅವರು ಎಷ್ಟು ಸೊಗಸಾಗಿ, witty ಆಗಿ ಯೋಚನೆಗೆ ಇಂಬು ಕೊಡುವ ಹಾಗೆ ಮಾತಾಡಬಲ್ಲರು ಅನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ನಿದರ್ಶನ. ಶಾಪ ಚಿತ್ರಕ್ಕೆ ಅವರು ಬರೆದಿರುವ ಚಿತ್ರಕತೆ ನೋಡಿದರೆ ಅವರ ಸಂಗೀತ ಸಾಹಿತ್ಯ ಗಳ ದೈತ್ಯ ಪ್ರತಿಭೆಗೆ ಬೆರಗಾಗಿ ಒಬ್ಬ ಒಳ್ಳೆ ಚಿತ್ರಕತೆ ಬರೆಯಬಲ್ಲವರನ್ನು ಮರೆತೇ ಬಿಟ್ಟೆವೇ ಅನ್ನಿಸುತ್ತದೆ, ರವಿಚಂದ್ರನ್ ಚಿತ್ರಗಳ ಚಿತ್ರಕತೆ, ಸಂಭಾಷಣೆಗಳ ಹಿಂದೆ ಹಂಸ್ ಕೈಚಳಕ ಇರುತ್ತಿತ್ತು ಅನ್ನುತ್ತಾರೆ ಕೆಲವರು

ನೀರು ಸಮಯ ಸಂಧರ್ಭ ನೋಡಿ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರೂಪ ತಾಳುತ್ತದೆ , ಲೋಟದಲ್ಲಿ ಲೋಟದ ಆಕೃತಿ, ಮಡಕೆಯಲ್ಲಿಟ್ಟರೆ ತಂಪು ತಂಪು , ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ಸೇರಿದರೆ ಮೊರೆಯುವ ಮೆರೆಯುವ ನಿರ್ಘೋಷದ ಹಾಗೆ, ಜಲಪಾತವಾದರೆ ಕಿವಿ ಗಡಚಿಕ್ಕುವಂತೆ ಧುಮ್ಮಿಕ್ಕಿ ಹರಿಯುವ ಜಲರಾಶಿ. ಹಂಸ್ ರ ಸಂಗೀತ, ಸಾಹಿತ್ಯ ನೀರಿನ ಹಾಗೆ, ಅದು ಗುಪ್ತ ಗಾಮಿನಿಯಂತೆ ಹರಿದದ್ದೂ ಉಂಟು, ಲೋಟದಲ್ಲಿ ಅಡಗಿ ಕುಳಿತದ್ದೂ ಉಂಟು, ಸಮುದ್ರದ ಹಾಗೆ ಅಬ್ಬರಿಸಿ ಬೊಬ್ಬಿರಿದದ್ದೂ ಉಂಟು.

ಸೋಲೇ ಇಲ್ಲ ನಿಮ್ಮ ಹಾಡು ಹಾಡುವಾಗ !!